Πώς ελέγχονται οι χημικές ουσίες; - Chemicals In Our Life

Πώς ελέγχονται οι χημικές ουσίες;

Χωρίς τις χημικές ουσίες η ζωή δεν θα υπήρχε - είναι παρούσες μέσα μας, γύρω μας και σε κάθε προϊόν που αγοράζουμε. Για να προστατεύσει τους πολίτες, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναπτύξει την πιο φιλόδοξη νομοθεσία για τις χημικές ουσίες στον κόσμο. Τόσο οι επιχειρήσεις όσο και οι αρμόδιες αρχές διαδραματίζουν κάποιον ρόλο για τη βελτίωση της ασφάλειας.

Σκοπός της ενωσιακής νομοθεσίας για τις χημικές ουσίες είναι να προστατεύσει τους πολίτες και το περιβάλλον από τις επικίνδυνες χημικές ουσίες. Ταυτόχρονα, στόχος της είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, καθώς και η προώθηση εναλλακτικών επιλογών αντί της δοκιμής χημικών προϊόντων σε ζώα.

Οι τέσσερις βασικές πράξεις της ενωσιακής νομοθεσίας για τα χημικά προϊόντα είναι οι ακόλουθες:

Ο κανονισμός REACH: Καταχώριση, αξιολόγηση, αδειοδότηση και περιορισμοί των χημικών προϊόντων

Βάσει του κανονισμού REACH, οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να υποβάλλουν πληροφορίες σχετικά με τα χημικά προϊόντα που παρασκευάζουν ή εισάγουν. Εάν ένα χημικό προϊόν δεν είναι εφικτό να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια, οι αρχές μπορούν να αποφασίσουν να λάβουν μέτρα για τη διαχείριση των σχετικών με το χημικό προϊόν κινδύνων.

Ο κανονισμός για την ταξινόμηση, την επισήμανση και τη συσκευασία (CLP)

Η εν λόγω νομοθεσία διασφαλίζει ότι οι κίνδυνοι των χημικών προϊόντων κοινοποιούνται κατά τρόπο σαφή στους εργαζόμενους και τους καταναλωτές. Η κοινοποίηση αυτή πραγματοποιείται μέσω ετικετών με τυποποιημένες δηλώσεις και εικονογράμματα.

Ο κανονισμός για τα βιοκτόνα (BPR)

Τα βιοκτόνα προϊόντα, όπως τα απολυμαντικά ή τα εντομοαπωθητικά, προστατεύουν τους πολίτες ή διάφορες ύλες από τους επιβλαβείς μικροοργανισμούς. Η εν λόγω νομοθεσία διασφαλίζει την επάρκεια των αναγκαίων πληροφοριών ώστε οι καταναλωτές να χρησιμοποιούν αυτά τα προϊόντα με ασφάλεια.

Ο κανονισμός για τη διαδικασία συναίνεσης μετά από ενημέρωση (PIC)

Στον εν λόγω κανονισμό καθορίζονται κατευθυντήριες γραμμές για τις εξαγωγές και τις εισαγωγές των επικίνδυνων χημικών προϊόντων.

Πέραν των νομοθετικών πράξεων που αναφέρθηκαν, υπάρχουν πολλοί ακόμη νόμοι που διέπουν τη χρήση των χημικών προϊόντων. Συγκεκριμένες ομάδες φαρμακευτικών προϊόντων, όπως τα φυτοφάρμακα, τα φάρμακα ή τα καλλυντικά προϊόντα, καλύπτονται από συναφείς νομοθετικές πράξεις.

Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να αποδεικνύουν ότι η χρήση των χημικών τους προϊόντων είναι ασφαλής

Στην ΕΕ, οι επιχειρήσεις που παρασκευάζουν ή εισάγουν χημικά προϊόντα υποχρεούνται να αποδεικνύουν ότι τα χημικά τους προϊόντα είναι ασφαλή προς χρήση. Οφείλουν να τα καταχωρίζουν στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων, τον ECHA, διαφορετικά δεν επιτρέπεται να τα πωλούν στην ΕΕ.

Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να παρέχουν πληροφορίες για τα χημικά προϊόντα τους όσον αφορά τις επικίνδυνες ιδιότητές τους, καθώς και τον τρόπο ασφαλούς χρήσης τους. Επίσης, υποχρεούνται να ενημερώνουν τους πελάτες τους στην αλυσίδα εφοδιασμού σχετικά με τους τρόπους διαχείρισης των κινδύνων που ενέχουν τα χημικά τους προϊόντα. Εάν δεν είναι εφικτό να διασφαλιστεί η ασφαλής χρήση ενός χημικού προϊόντος, οι αρχές μπορούν να περιορίσουν τη χρήση του ή να απαιτήσουν την έκδοση άδειας για το εν λόγω χημικό προϊόν. Πρόκειται για έναν τρόπο άσκησης πίεσης στις επιχειρήσεις ώστε να αντικαθιστούν τα πλέον επικίνδυνα χημικά προϊόντα με πιο ασφαλείς εναλλακτικές επιλογές.

Οι επιχειρήσεις οφείλουν να προσδιορίζουν τις τυχόν επικίνδυνες ιδιότητες των χημικών προϊόντων τους οι οποίες ενδέχεται να βλάψουν την υγεία του ανθρώπου ή το περιβάλλον. Πρέπει να τις ταξινομούν δεόντως, για παράδειγμα, ως καρκινογόνες ή τοξικές για τους υδρόβιους οργανισμούς στους ποταμούς και τις θάλασσες. Επίσης, τα χημικά προϊόντα πρέπει να επισημαίνονται δεόντως με τα κατάλληλα εικονογράμματα και επεξηγήσεις σχετικά με τον ασφαλή τρόπο χειρισμού τους.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι εργαζόμενοι και οι καταναλωτές μπορούν να κατανοούν τις επιπτώσεις των χημικών προϊόντων, να επιλέγουν τα προϊόντα που αγοράζουν μετά γνώσεως των πραγμάτων και να τα χρησιμοποιούν με ασφάλεια.

Ποιος είναι ο ρόλος του ECHA;

Ο ECHA διαχειρίζεται τις πληροφορίες που παρέχει ο κλάδος σχετικά με τα χημικά προϊόντα. Δημοσιεύει πληροφορίες για τα καταχωριζόμενα χημικά προϊόντα και για τον τρόπο ταξινόμησης και επισήμανσής τους. Τα εν λόγω δεδομένα διατίθενται δωρεάν στο ευρύ κοινό μέσω του διαδικτυακού τόπου του ECHA - πρόκειται για μια μοναδική βάση δεδομένων που περιλαμβάνει πληροφορίες για χιλιάδες χημικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση στην Ευρώπη. Στον διαδικτυακό τόπο του ECHA διατίθενται επίσης πληροφορίες για τα βιοκτόνα προϊόντα.

Ο Οργανισμός ελέγχει τις πληροφορίες για τα χημικά προϊόντα, για παράδειγμα, ποια προϊόντα χρησιμοποιούνται ευρέως κατά τρόπο που ενδέχεται να συνεπάγεται έκθεση των καταναλωτών ή των εργαζομένων σε αυτά. Ο ECHA αξιολογεί τις πληροφορίες χημικής ασφάλειας που παρέχει ο κλάδος και, σε περίπτωση που λείπουν σημαντικά στοιχεία ζητά περισσότερα δεδομένα. Με βάση τις εν λόγω πληροφορίες, ο ECHA, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή εργάζονται από κοινού για τη διαχείριση των κινδύνων που ενέχουν τα επικίνδυνα χημικά προϊόντα, για παράδειγμα, περιορίζοντας ορισμένες ή όλες τις χρήσεις τους. Μέσω της βελτίωσης των γνώσεων και της ευαισθητοποίησης, τα πιο επικίνδυνα χημικά προϊόντα θα αντικατασταθούν σταδιακά με ασφαλέστερα προϊόντα.

Διαχείριση των κινδύνων που ενέχουν τα χημικά προϊόντα

Οι περιορισμοί προστατεύουν την υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον από τους κινδύνους που ενέχουν τα χημικά προϊόντα στην ΕΕ. Η επιβολή τους έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της παρασκευής, της εισαγωγής, της διάθεσης στην αγορά ή συγκεκριμένων χρήσεων μιας ουσίας. Επίσης, μπορεί να συνεπάγεται την απαγόρευση όλων ή συγκεκριμένων χρήσεων μιας ουσίας.

Κάντε κλικ για να δείτε το διάγραμμα πληροφοριών

<
Κάντε κλικ για να δείτε το διάγραμμα πληροφοριών

Κάντε κλικ για να δείτε το διάγραμμα πληροφοριών

Αδειοδότηση

Σε περίπτωση που μια ουσία προσδιορίζεται ως ιδιαίτερα επιβλαβής για την υγεία του ανθρώπου ή το περιβάλλον, προστίθεται στον κατάλογο υποψήφιων ουσιών που προκαλούν πολύ μεγάλη ανησυχία (SVHC). Ο εν λόγω κατάλογος δημοσιεύεται και επικαιροποιείται τακτικά από τον ECHA. Εάν μια ουσία περιληφθεί στον εν λόγω κατάλογο, οι επιχειρήσεις που την παρασκευάζουν, την εισάγουν ή τη χρησιμοποιούν υπόκεινται σε νομικές υποχρεώσεις. Οι καταναλωτές έχουν το δικαίωμα να ρωτούν εάν ορισμένα προϊόντα που αγοράζουν περιέχουν ουσίες που προκαλούν πολύ μεγάλη ανησυχία και οι οποίες περιλαμβάνονται στον κατάλογο υποψήφιων ουσιών σε συγκεντρώσεις που υπερβαίνουν ένα ορισμένο όριο.

Εάν μια ουσία που προκαλεί πολύ μεγάλη ανησυχία περιληφθεί στον κατάλογο υποψήφιων ουσιών, δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ούτε να διατίθεται στην αγορά της ΕΕ μετά από συγκεκριμένη ημερομηνία, εκτός εάν έχει ζητηθεί και χορηγηθεί ειδική άδεια. Για να υποβάλουν αίτηση αδειοδότησης, οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να διενεργούν διεξοδική ανάλυση των εναλλακτικών επιλογών που υπάρχουν σε σχέση με τις χρήσεις της ουσίας τους. Οφείλουν να καταδεικνύουν ότι οι κίνδυνοι που ενέχει η χρήση της ουσίας είναι μικροί. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οφείλουν επίσης να καταδεικνύουν ότι τα οφέλη για την κοινωνία υπερτερούν των ενεχόμενων κινδύνων και ότι δεν υπάρχουν κατάλληλες εναλλακτικές επιλογές.

Εναρμονισμένη ταξινόμηση και επισήμανση

Οι επιχειρήσεις που παρασκευάζουν, εισάγουν ή χρησιμοποιούν χημικά προϊόντα υποχρεούνται να τα ταξινομούν με βάση τους προσδιοριζόμενους κινδύνους. Πρέπει να επισημαίνουν τις επικίνδυνες ουσίες και τα μείγματά τους και να τα συσκευάζουν αναλόγως. Σε ό,τι αφορά τις περισσότερες επικίνδυνες χημικές ουσίες, για παράδειγμα όσες προκαλούν καρκίνο, η εν λόγω ταξινόμηση και επισήμανση πρέπει να είναι εναρμονισμένες σε όλη την ΕΕ ώστε η διαχείριση των κινδύνων που ενέχουν να διασφαλίζεται δεόντως σε όλα τα κράτη μέλη.

Ποιος ελέγχει τις επιχειρήσεις;

Τις επιχειρήσεις επιθεωρούν οι εθνικές αρμόδιες για την εφαρμογή της νομοθεσίας αρχές, οι οποίες ελέγχουν τη συμμόρφωσή τους προς αυτήν. Μπορούν να επιβάλλουν πρόστιμα σε επιχειρήσεις που δεν εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους.

Χημικά προϊόντα - ορολογία

Σε αυτές τις ιστοσελίδες, χρησιμοποιούμε τους όρους «χημικά προϊόντα» και «προϊόντα». Στο νομικό κείμενο η ορολογία είναι πιο ειδική: ουσίες, μείγματα και αντικείμενα.

  • Ουσία: χημικό στοιχείο και οι ενώσεις αυτού σε φυσική κατάσταση ή έχοντας προκύψει από διαδικασία παρασκευής. Παραδείγματα: άργυρος, χλωριούχο νάτριο
  • Μείγμα: μείγμα ή διάλυμα που αποτελείται από δύο ή περισσότερες ουσίες. Παραδείγματα: χρώμα, σκόνη καθαρισμού
  • Αντικείμενο: αντικείμενο το οποίο, κατά τη διαδικασία παραγωγής, αποκτά ειδικό σχήμα, επιφάνεια ή σχεδιασμό που καθορίζει τη χρηστική λειτουργία του σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι η χημική του σύνθεση. Παραδείγματα: t-shirt, σφυρί

Για περισσότερες πληροφορίες, ρίξτε μια ματιά στην πολύγλωσση βάση δεδομένων ορολογίας του ECHA, ECHA-Term, η οποία περιέχει μια αξιόλογη συλλογή ορισμών σχετικά με τα χημικά προϊόντα.