Nanomateriały a zdrowie - Chemicals In Our Life

Nanomateriały a zdrowie

Czy substancje w formie nanocząsteczek są bardziej niebezpieczne niż te w zwykłej postaci? Niektóre tak, a niektóre nie. Podobnie jak w przypadku każdej innej substancji chemicznej, poszczególne nanomateriały powinny być przedmiotem indywidualnej oceny.

Nanomateriały i ich wpływ na nasz organizm jest różny, podobnie jak wpływ innych chemikaliów. Dlatego też każdy nanomateriał należy poddać indywidualnej ocenie, podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych substancji. Nawet jeśli substancja zostanie uznana za nieszkodliwą w swojej normalnej postaci, powinna być przedmiotem oceny w formie nanocząsteczek. 

Jak sprawdzić, czy nanomateriał jest toksyczny?

Naukowcy nadal próbują ustalić, czy nanomateriały dostają się do naszego organizmu i w nim pozostają, czy też są wydalane lub trawione. To niełatwe zadanie.

Określenie, czy dany nanomateriał jest szkodliwy wymaga uwzględnienia wielu czynników, takich jak rozmiar i kształt, a zwłaszcza zachowanie nanocząsteczek. Na przykład, niektóre nanomateriały mogą docierać do tych części ciała, do których inne cząsteczki nie mają dostępu; trzeba dowiedzieć się, jakie mogą być potencjalne konsekwencje tego zjawiska.

Ich bardzo niewielkie rozmiary czynią to zadanie jeszcze trudniejszym. Dopiero niedawno opracowano instrumenty, które są w stanie wykrywać i analizować nanocząsteczki.

Jakie ryzyko się z tym wiąże?

Niektóre nanomateriały są w stanie uszkadzać komórki naszego organizmu, podczas gdy inne okazują się nieszkodliwe. Ze względu na ich niewielki rozmiar niektóre mogą trafić do płuc poprzez drogi oddechowe, gdzie mogą wywołać stan zapalny. Niektóre nanomateriały mogą przemieszczać się wraz z krwią i trafiać do takich narządów jak wątroba, nerki, serce lub śledziona, wywołując stan chorobowy.

Badania przeprowadzone na szczurach wykazały, że niektóre nanocząsteczki częściej są przyczyną zapaleń czy nowotworów niż ta sama substancja w zwykłej postaci.

Nanocząsteczki mogą przedostać się do ludzkiego ciała na trzy sposoby:

  • przez układ oddechowy,
  • przez układ pokarmowy,
  • lub przez skórę.

Czy jesteśmy narażeni?

Przeprowadzając analizę ryzyka związanego z nanomateriałami, należy również ustalić, czy jest się na nie narażonym. Nanomateriały znajdują się w różnych miejscach, w tym w środowisku naturalnym, m.in. w popiele wulkanicznym, w kurzu i w bryzie morskiej, ale także np. w środowisku miejskim w spalinach z silników wysokoprężnych.

Nadal brakuje nam informacji na temat wielu nanomateriałów używanych zarówno w miejscach pracy, jak i produktach konsumenckich, co uniemożliwia pełną ocenę bezpieczeństwa ich stosowania.

ECHA i inne organy starają się wyjaśnić zastosowanie przepisów dotyczących chemikaliów do nanomateriałów, przyczyniając się w ten sposób do ich bezpiecznego użytkowania.

Przeczytaj dodatkowe informacje na temat nanomateriałów i ich zastosowań.
Logo Obserwatorium Nanomateriałów Unii Europejskiej