Το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Η ακτινοβολία που προέρχεται από τον ήλιο περιλαμβάνει το ορατό φως καθώς και την υπεριώδη, την υπέρυθρη και άλλα είδη ακτινοβολίας, αόρατων στο ανθρώπινο μάτι.

Το ένα τρίτο περίπου της ακτινοβολίας που φθάνει στην ατμόσφαιρα της γης αντανακλάται στο διάστημα από τα σύννεφα, τον πάγο, το χιόνι, την άμμο και άλλες ανακλαστικές επιφάνειες. Τα άλλα δύο τρίτα απορροφώνται από την επιφάνεια της γης και την ατμόσφαιρα. Καθώς το έδαφος, οι ωκεανοί και η ατμόσφαιρα θερμαίνονται, εκπέμπουν εκ νέου ενέργεια υπό μορφή υπέρυθρης θερμικής ακτινοβολίας, η οποία διέρχεται μέσα από την ατμόσφαιρα.

Τα αέρια που εγκλωβίζουν θερμότητα, όπως το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), απορροφούν την εν λόγω υπέρυθρη ακτινοβολία και εμποδίζουν τη διάχυσή της στο διάστημα, με αποτέλεσμα το γνωστό φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Η συσσώρευση CO2 και άλλων αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα είναι η βασική αιτία της πρόσφατα εμφανισθείσας κλιματικής αλλαγής.

Ανθρωπογενή αέρια του θερμοκηπίου

Εκτιμάται ότι το CO₂ ευθύνεται για το 64 % της ανθρωπογενούς παγκόσμιας υπερθέρμανσης. Παρότι άλλα αέρια του θερμοκηπίου ελευθερώνονται σε πολύ μικρότερες ποσότητες, συμβάλλουν ωστόσο σημαντικά στο συνολικό φαινόμενο της υπερθέρμανσης, καθώς πρόκειται για αέρια με πολύ μεγαλύτερη ικανότητα εγκλωβισμού της θερμότητας σε σύγκριση με το CO₂. Ένα τέτοιο αέριο είναι το μεθάνιο (CH₄), το οποίο ευθύνεται για το 17 % της ανθρωπογενούς παγκόσμιας υπερθέρμανσης, και το οξείδιο του αζώτου (N₂O), το οποίο ευθύνεται για το 6 % του φαινομένου.

Τα ανθρωπογενή αέρια του θερμοκηπίου και οι πηγές τους είναι τα ακόλουθα:

• το CO₂, που προέρχεται από την καύση ορυκτών καυσίμων (άνθρακας, πετρέλαιο και φυσικό αέριο), που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, στις μεταφορές, στη βιομηχανία και για οικιακή χρήση, και από τις αλλαγές στις χρήσεις γης όπως η αποψίλωση των δασών,
• το CH₄, που προέρχεται από τη γεωργία και την υγειονομική ταφή αποβλήτων,
• τα φθοριούχα αέρια του θερμοκηπίου, όπως οι υδροφθοράνθρακες (HFC), οι υπερφθοράνθρακες (PFC), το εξαφθοριούχο θείο (SF₆) και το τριφθορίδιο του αζώτου (NF₃), που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία.

Ποια μέτρα λαμβάνει η ΕΕ για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής;

Η ΕΕ λαμβάνει μέτρα σε πολλά επίπεδα. Ένα μέτρο, για παράδειγμα, αφορά τα φθοριούχα αέρια, τα οποία, παρότι συμβάλλουν σε ποσοστό μικρότερο του CO2, αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα όσον αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Χρησιμοποιούνται σε διάφορα είδη προϊόντων, όπως στην ψύξη, τον κλιματισμό και τον εξοπλισμό αντλιών θερμότητας. Άλλα παραδείγματα είναι οι PFC που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία καλλυντικών και στη φαρμακοβιομηχανία, καθώς και το SF6 που χρησιμοποιείται ως μονωτικό αέριο.

Παρότι τα φθοριούχα αέρια ελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα σε μικρότερες ποσότητες από ό,τι άλλα αέρια του θερμοκηπίου, είναι εξαιρετικά ισχυρά,καθώς συμβάλλουν στο φαινόμενο της υπερθέρμανσης κατά 23 000 φορές περισσότερο από ό,τι το CO2.

Για αυτόν τον λόγο, η ΕΕ έχει αποφασίσει να θέσει τη χρήση τους υπό έλεγχο. Ο κανονισμός της ΕΕ για τα φθοριούχα αέρια του θερμοκηπίου αποσκοπεί στη μείωση των εκπομπών της ΕΕ κατά δύο τρίτα σε σχέση με τα επίπεδα του 2014. Η εν λόγω πρωτοβουλία αποτελεί μέρος του συνολικού στόχου της ΕΕ περί μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 80-95 % έως το 2050 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Οι χημικές ουσίες βρίσκονται παντού, ακόμη και ως μέρος της λύσης

Οι χημικές ουσίες δεν είναι μόνο μέρος του προβλήματος, αλλά και μέρος της λύσης. Οι βιώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή ενέργεια, βασίζονται στην καινοτομία στον κλάδο της χημείας, για παράδειγμα, στη χρήση νανοϋλικών.

Μία από τις προκλήσεις στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας είναι η εξεύρεση τρόπων αύξησης της βιωσιμότητάς της με τη βοήθεια λύσεων αποθήκευσης της ενέργειας. Για παράδειγμα, οι καλύτερες συνθήκες για την τοποθέτηση ηλιακών συλλεκτών είναι αυτές που επικρατούν στην έρημο, ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ζουν εκεί. Οι ανεμογεννήτριες παράγουν ενέργεια και τη νύχτα, στη διάρκεια της οποίας όμως η κατανάλωση ενέργειας είναι χαμηλότερη. Με άλλα λόγια, ένας από τους σημαντικούς τομείς έρευνας στους οποίους είναι απαραίτητη η καινοτομία είναι οι τεχνολογίες βελτίωσης της αποθήκευσης και μεταφοράς ενέργειας.

Διαβάστε περισσότερα

• Causes of climate change - European Commission
• Climate change mitigation - European Environment Agency
• Climate change adaptation - European Environment Agency